اثر حمایت اجتماعی (خانواده و سرپرست) بر فرسودگی شغلی کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان یزد: نقش واسطه‌ای تعارض کار- خانواده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت ورزشی،پژوهشگاه تربیت بدنی

2 عضو هیات علمی گروه تربیت بدنی، دانشگاه اردکان

3 دانشجوی دکتری مدیریت ورزشی، پژوهشگاه تربیت بدنی

چکیده

هدف این تحقیق بررسی تأثیر حمایت اجتماعی (خانواده و سرپرست) بر فرسودگی شغلی کارکنان با نقش واسطه ای  تعارض کار- خانواده بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان یزد تشکیل می دادند (144 نفر) که از میان آنان با توجه به فرمول حجم نمونه، 105 نفر انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای مورد مطالعه از پرسش‌نامه های حمایت اجتماعی خانواده کینگ و همکاران (1995) و حمایت سرپرستی کاراسک و همکاران (1985)، پرسش‌نامه فرسودگی شغلی مسلش و جکسون (1981) و پرسش‌نامه محقق ساخته تعارض کار- خانواده که ترکیبی از چند پرسش نامه استاندارد بوده استفاده گردید. میزان پایایی پرسش‌نامه ها به روش آلفای کرونباخ به ترتیب 90/0، 82/0، 91/0 و 89/0 به دست آمد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل عاملی تأییدی با استفاده از نرم افزار AMOS  حاکی از روایی مطلوب  پرسش‌نامه‌ها بود.
 ارزیابی الگوی پیشنهادی از طریق الگویابی معادلات ساختاری و با استفاده از نرم افزارهایSPSS 19 و AMOS 22 انجام گرفت. روابط واسطه­ای در الگوی پیشنهادی با استفاده از روش بوت استراپ آزموده شدند. یافته‌ها نشان دادند که الگوی پیشنهادی از برازش خوبی با داد‌ه‌ها برخوردار است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهند: حمایت اجتماعی خانواده و سرپرست با میانجی‌گری تعارض کار-خانواده می‌تواند بر فرسودگی شغلی کارکنان تأثیر داشته باشد. نتیجۀ نهایی این پژوهش آن است که به‌ منظور جلوگیری از عوارض فرسودگی شغلی باید در جهت افزایش میزان حمایت های سرپرست و خانواده و کاهش تعارض کار-خانواده گام برداشت.

کلیدواژه‌ها


ـ استوارت، گرگ ال و براون، کنت جی. (1391). مدیریت منابع انسانی؛ پیوند استراتژی و عمل. مترجمان: سیدمحمد اعرابی و مرجان فیاضی، تهران: نشر مهکامه. چاپ سوم.
ـ امیری، مجتبی؛ اسدی، محمدرضا و دلبری راغب، فاطمه (1390).«بررسی وضعیت فرسودگی شغلی درمیان کارکنان بانک و ارائه راهکارهای بهبود وضعیت آن»، مدیریت بازرگانی. شماره 7: 56-37.
ـ رستگار خالد، امیر (1383). «رابطه کار-خانواده: تفاوت های جنسیتی در برخورداری از حمایت اجتماعی»، پژوهش زنان. سال دوم، شماره 2: 55-75.
ـ ریاحی، محمد اسماعیل؛ وردی نیا، اکبر علی و پورحسین، سیده زینب (1389). «بررسی رابطه بین حمایت اجتماعی و سلامت روان»، فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی. شماره 39 :121-85.
ـ شعبانی بهار، غلامرضا؛ فراهانی، ابوالفضل و باقریان فاضل، فاطمه (1391). «تعیین رابطه بین تعارض کار-خانواده و کیفیت زندگی روسا و نائب روسای هیات های ورزشی استان همدان»، پژوهشنامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی. سال هشتم، شماره 15: 122-109.
ـ صاحب الزمانی، محمد؛ صفوی، محبوبه و فراهانی، حجت اله (1388). «بررسی میزان فرسودگی شغلی و ارتباط آن با حمایت های اجتماعی پرستاران شاغل در بیمارستان های روانپزشکی شهر تهران»، مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی. شماره 3 :211-206.
ـ فاتحی زاده، مریم؛ نقوی، اعظم و سلطانی، مرضیه (1386). «بررسی ارتباط بین حمایت اجتماعی و تعارض کار/خانواده»، فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی. شماره 1: 132-111.
ـ فراهانی، ابوالفضل؛ بدری آذرین، یعقوب و محمدی اقدم، الهام (1391). «ارتباط بین عوامل انگیزشی و تحلیل رفتگی شغلی دبیران تربیت بدنی شهر تبریز براساس مدل انگیزشی ERG»، پژوهش های کاربردی مدیریت و علوم زیستی در ورزش، شماره 1: 38-29.
ـ فرهادی، علی؛ موحدی، یزدان؛ نعلچی، معصومه؛ دارایی، مهری و محمدزادگان، رضا (1392). «رابطه بین تعارض کار - خانواده با مؤلفه‌های فرسودگی شغلی و تمایل به ترک شغل در پرستاران زن»، نشریه پرستاری ایران. شماره 84: 43-34.
 
- Baily T C, Snyder CR (2007). “Satisfaction with life and hope: a look at age and marital status”. Psychol Rec. 57(2): 233-40.
- Blanch A, Aluja A (2012). “Social support (family and supervisor), work–family conflict, and burnout: Sex differences”. Human relations. 65(7): 811-833.
- Casper W J, Harris C, Taylor-Bianco A, Wayne J H (2011). “Work–family conflict, perceived supervisor support and organizational commitment among Brazilian professionals”. Journal of Vocational Behavior. 79(3):640-652.
- Coffey M, Coleman M (2001). “The relation between support and stress in forensic community mental health nursing”. J Adv Nurs. 34:397-408.
- Convert C (2010). “Conflict between the work and family domains and exhaustion among vocationally active men and women”. Journal of social science & medicine. 70: 1237-1245.
- Demir A, Ulusoy M, Ulusoy MF (2003). “Investigation of factors influencing burnout level in the professional and private lives of nurses”. Int J Nurs Stud. 40:807-27.
- Eriksson C B, Bjrock J P, Larson L C, Walling M S (2009). “Social support, organisational support, and religious support in relation to burnout in expatriate humanitarian aid workers”. Mental Health, Religion & Culture. 7(7):671-686
- Freudenberger HJ (1974). “Staff burnout”. Journal of social issues. 30 (1):159-65.
- Greenhaus J H, Beutell N J (1985). “Sources of conflict between work and family roles”. Academy of Management Review. 10: 76-88.
- Greenhaus J H, Powell G N (2003). “When work and family collide: Deciding between competing role demands”. Organizational Behavior and Human Decision Processes. 90(2): 291-303.
- Karatepe O M, Sokman A, Yavas U, Babakus E (2010). “Work-family conflict and burnout in frontline service jobs”: direct, mediating and moderating effects. Ekonomika a management. 1:61-73.
- Karatepe O M, Sokman A (2006). “The effect of work role and family role variables on Psychological and behavioral outcomes of front line employee performance and job satisfaction”. Tourism management. 27(4):527-560.
- Kumar S, Fischer J, Robinson E, Hatcher S, Bhaqat R N (2007). “Burn out and job satisfaction in New Zealand psychiatrics”: A national study. Int J Soc psychiatry. 53(4):306-16.
- Lin C (2006). “Culture shock, social support, and intercultural competence: an investigation of a Chinese Student Organization on a U.S. campus”. Journal of Intercultural Communication Research. 35(2):117-37.
- Maslach C, Jackson S (1981). “The Measurement of experienced burnout”. Journal of occupational behavior. 2(2):99-113.
- Maslach C, Schaufeli W B, Leiter M P (2001). “Job burnout”. Annual Review of Psychology. 52: 397-422.
- Matthews R A, Bulger C A, Barnes-farrell J L (2010). “Work social supports, role stressors, and work-family conflict: the moderating effect of age”. Journal of Vocational Behavior. 76(1): 78–90.
- Mazerolle M S, Bruening E J, Casa D J (2008). “Work family conflict, part I: Antecedent of work family conflict in national collegiate athletic association division I-A certified athletic trainers”. J Athl Train. 43(5):505-12.
- Mcelwain A K, Korabik K, Rosin H M (2005). “An examination of gender differences in work-family conflict”. Canadian journal of Behavioral Science. 37(4):283-298.
- Michel J S, Mitchelson J K, Pichler S H, Cullen K L (2010). “Clarifying relationships among work and family social support, stressors, and work-family conflict”. Journal of vocational behavior. 76(1): 91–104.
- Peeters M W, Montgomery A J, Bakker A B, Shaunfeli W B (2005). “Balancing work and home: How job and home are related to burnout”. Int journal of strees management. 12(1): 43-61.
- Rupert P A, Stevanovic P, Hunley H A (2009). “Work-family conflict and burnout among practicing psychologists. Professional Psychology”: Research and Practice. 40(1): 54-61.
- Wang Y, Liu L, Wang J, Wang L (2012). “Work-family Conflict and Burnout among Chinese Doctors: The Mediating Role of Psychological Capital”. Journal of Occupational health. 54: 232-240.